Czy słyszałeś kiedyś o synestezji? Jeśli nie – to za chwilę dowiesz się czym ona jest i jaki ma związek ze snami. Ciekawa sprawa.

synestezja i snyOstatnio szukałem nowego tematu na artykuł. Przeglądając jedną z angielskojęzycznych stron natrafiłem na coś wartego uwagi. Synestezja. Postanowiłem więc podzielić się z Tobą tym zjawiskiem.

Czym jest synestezja?

Synestezja występuje wtedy, gdy odbieramy jakiś bodziec (np. dźwięk) dwoma zmysłami na raz. Możemy np. słyszeć muzykę i równocześnie widzieć ją w formie kolorów.

Wiem, to wydaje się niemożliwe. Aż trudno sobie to wyobrazić. Jednak to prawda. Są tacy ludzie. I za chwilę dowiesz się o nich więcej. A nawet sam będziesz mógł przejść test na synestezję.

Rodzaje synestezji

Istnieje aż 154 rodzaje synestezji. Przynajmniej tyle zostało do tej pory zdefiniowanych.

Warto podkreślić, że synestezja jest całkowicie normalnym zjawiskiem. Nie jest to choroba. Nie są to też zdolności nadprzyrodzone. To tylko ludzki mózg i geny. Synestezja jest bowiem cechą dziedziczną, jak np. zielone oczy i występuje stosunkowo rzadko, bo u około 4% populacji.

Synestetyk zwykle posiada swoje ‘zdolności’ od urodzenia i dlatego przez wiele lat traktuje je jako ‘normalne’ tzn. występujące u wszystkich ludzi. Synestezja może także pojawić się na późniejszym etapie życia. Najczęściej ‘narażeni’ są na nią malarze, pisarze, poeci i inni artyści.

Litery + kolor

Jednym z najbardziej powszechnych typów synestezji jest synestezja łącząca litery (lub liczby) z kolorami. Wtedy np. litery alfabetu są postrzegane jako kolorowe. Przedstawia to rysunek poniżej.

s-litery

Dźwięk + kolor

Kolejna jest synestezja łącząca dźwięk i kolor. Najczęściej występuje wśród muzyków. Takie osoby, gdy usłyszą dźwięk – widzą kolor. Zwykle postrzegają niskie tony jako ciemniejsze, a wyższe jako jaśniejsze.

Znalazłem filmik z człowiekiem, który tak odbiera świat. Co prawda, nie jest synestetykiem, ale nauczył się nim być. Sam zobacz o co chodzi.

Przestrzeń + sekwencje

Jest także synestezja łącząca przestrzeń i sekwencje. Takie osoby widzą kalendarze (sekwencje dni, tygodni i miesięcy) jako rozłożone w przestrzeni (bliżej, dalej). Dzięki temu zwykle mają o wiele lepszą pamięć do dat.

s-kalendarz

Test na synestezję

OK. A teraz czas na interesujący test. Czy potrafisz powiedzieć, który z poniższych kształtów został nazwany Buba, a który Kiki?

buba-kiki

98% ludzi typuje zaokrągloną figurę jako Buba, a kanciastą jako Kiki. Co ciekawe nawet 2,5 letnie dzieci (które nie potrafią czytać), też wskazują kleksa jako Buba , a gwiazdę jako Kiki.

Ten test został opracowany przez Wolfganga Kohlera i dziś znany jest jako efekt Buba-Kiki.

Jak się okazuje efekt Buba-Kiki nie do końca przedstawia synestezję, a bardziej coś co nazywa się ideastezja. Czyli opieranie się na skojarzeniach wynikających z naszego doświadczenia, a nie prawdziwej synestezji.

Niemniej zamieściłem tutaj ten test, abyś mógł samemu doświadczyć, że dźwięk (słowo) można postrzegać w formie figury. To połączenie zmysłu słuchu i wzroku.

Skąd się bierze synestezja?

Jedna z teorii mówi, że synestezja jest spowodowana zwiększoną ilością połączeń między neuronami w określonych częściach mózgu.

Przykładowo, istnieją tzw. neurony lustrzane, które sprawiają, że możemy dosłownie poczuć coś co czuje druga osoba. Wtedy gdy np. oglądamy filmik, w którym ktoś sobie złamał rękę spadając z roweru – czujemy jakby nas też zaczynała boleć ręka. Tyle, że synestetyk może naprawdę czuć ból, a nie tylko wyobrażenie bólu.

Synestezja w snach

Gdy dowiedziałem się o synestezji, byłem ciekaw jak wyglądają sny synestetyków. A co ze świadomymi snami? Czy można dzięki LD doznać połączenia zmysłów?

Okazuje się, że wszystkie zdolności synestetyków przenoszą się do świata snów. Takie osoby podczas snu słyszą kolory i czują smak słów. U niektórych obserwowanie ruchu np. tnącego noża wywołuje wrażenia słuchowe, takie jak np. gra na skrzypcach. Zapach płyt winylowych ma kolor zielony. A słuchanie muzyki sprawia, że z głośników wypadają różne przedmioty?

Taki pokręcony, synestetyczny sen mógłby wyglądać jak na filmiku poniżej.

Możliwości w snach

Dowiedziałem się, że podczas świadomego snu można zwiększać lub zmniejszać doświadczenie synestezji. I to nie tylko przez synestetyków!

Może warto byłoby spróbować w następnym LD odczuć jak to jest widzieć dźwięk? Albo poczuć zapach słowa ‘świadomy’?

Jestem ciekaw czy takie zdolności dałoby się przenieść ze snu do jawy. Być może doświadczenie synestezji za sprawą świadomego snu sprawi, że powstaną w naszym mózgu nowe połączenia między neuronami, a to przyczyni się do pojawienia synestezji w prawdziwym świecie?

To by znaczyło, że świadome sny mogłyby pomóc rozwijać umiejętności, których nie da się rozwijać na jawie. A to byłoby naprawdę niesamowite!

Artur Wójtowicz